00:55.6
ng dekada, tatlong dekada, apat na dekada,
00:59.8
kung ang nakukuha mo lang ay sweldo.
01:03.7
Ibig sabihin, ano eh, well of course, pwedeng sabihin na power, no?
01:09.3
Talaga namang wala, wala naman yata ang taong ayaw ng power.
01:13.3
Pero ano yung nagagawa ng power na yun?
01:17.1
Tingin ko yun yung mas nag-ano sa kanila, no?
01:21.1
Nag-lure sa kanila dun sa tinatawag natin nga na nagiging karyer
01:25.5
na nila yung politika.
01:27.4
Pero kung sweldo lang, hindi akong maniniwalang magsistay ka ng matagal.
01:33.7
Kulang na kulang, no?
01:34.7
Bagamat in recent years, tumaas na yung sweldo ng mga government employees
01:41.2
at pinag-uusapan natin eh legislators,
01:46.1
nasa ano yun, no?
01:47.6
Nasa mataas na tinatawag na bandwidth, no?
01:52.0
Salary grade, no?
01:53.5
Mataas na salary grade.
01:55.5
Ang mga nasa lehislatura.
01:59.5
Hindi, pero kung ang nakagawian nilang lifestyle ay marangya,
02:05.5
hindi kakasya, hindi kakasya.
02:07.8
Pero kasi aside from salary, may mga allowances naman sila para
02:12.4
kasi nag-hold sila ng office.
02:15.8
So may mga allowances sila for travel, for communication.
02:22.2
Siyempre may mga pinapasweldo rin silang mga staff.
02:25.5
So yun, yun yung nag-ano sa kanila, no?
02:29.2
Yun yung mga karagdagang benepisyo pa ng ano nila, no?
02:33.3
Ng pagkakaroon ng posisyon.
02:36.6
Bukod pa rito, siyempre kung head ka ng isang committee,
02:40.7
mas marami kang taong makukuha.
02:45.3
May dagdag pang mga benepisyo.
02:50.1
Kasi parang yung allowances na yun, parang ang intindi doon,
02:53.2
meron kang gagawing,
02:54.2
ipe-perform na tasks in the interest of the service.
02:58.1
Halimbawa, may meetings ka, so may panggastos ka, kumbaga.
03:01.7
Unang-una kasi napakadaling nilang manalo.
03:05.9
Dahil nga doon sa kultura na, ano, no?
03:10.7
Na minsan nagiging popularity contest, lalo na pag nationwide,
03:16.2
halimbawa yung mga senators, binuboto nationwide,
03:19.8
talagang malaking bahagi yung popularity contest.
03:22.5
Tapos kapag ano naman,
03:24.2
kapag sa kongreso naman o sa LGU,
03:28.0
well, kung ang pamilya mo na yung nagkahari dyan for how many years,
03:33.9
talagang medyo may edge ka na kesa doon sa mga hindi kilala.
03:40.7
Nagtatagal sila dahil kapag nakaupo na,
03:43.2
una, dahil na madaling manalo.
03:45.1
Pagkatapos nilang manalo,
03:47.0
dahil nga minsan yung ibang politiko na dapat mag-check sa kanila,
03:51.9
eh, kamag-anak din nila.
03:54.2
Hindi sila narerendahan kung sumusobra na yung ginagawa nila,
03:57.4
kung may ginagawang hindi maganda,
04:00.6
kung hindi sila nagpe-perform.
04:01.9
Wala namang nagbombonitor sa kanila.
04:05.1
So, parang masarap ang buhay.
04:06.7
Ang karir ng mga civil servants, yun ang dapat na permanent.
04:10.2
Para kahit magpalit-palit yung administrasyon,
04:13.5
merong taga-timon, kumbaga, no?
04:16.4
Merong mga foot soldiers para taga-timon ng pang-araw-araw na pamumahala ng bansa
04:21.8
para ang mga serbisyo ay hindi,
04:24.2
ah, maaantala, hindi ma, ah, hindi magkakaroon ng, ah, mga problema.
04:30.4
Ang politi-politicians naman ay andyan para, ah, mag, ah,
04:37.2
kumbaga, mag-lead at, ah, mag, ah, pakinggan yung boses ng kanilang mga, ah, constituents.
04:44.4
Kasi sinatawag silang representante, no?
04:47.3
Ah, pakinggan yung boses naman, ideally, no?
04:49.8
At dalhin ito sa pamamahala para, diba?
04:53.5
Kasi nagbabago ang panahon, nagbabago ang mga, ah, tao.
04:57.4
Tapos may mga group of people na sinasabing marginalized,
05:00.7
na hindi masyadong naririnig ang boses.
05:02.9
Dapat yun ang dinadala sana nila, no?
05:05.6
Ah, so kaya sana hiwalay.
05:08.1
Ah, ngunit hindi rin namang totoo na talagang hiwalay na hiwalay sila.
05:11.4
Kasi halimbawa, ah, sa pagpili, yung pagnamimili ng, ah, halimbawa,
05:16.6
cabinet secretaries, namimili ng mga ambassadors, halimbawa,
05:20.5
kasama din dun, no? Kasama din dun yung, ah,
05:23.5
yung politics dahil, ah, um, siyempre, merong appointive power,
05:28.3
salimbawa, yung, ah, eh, mga ibang tao sa pamahalaan.
05:32.1
Kaya sila yung nagkaka...
05:33.2
Kaya hindi mo maaalis na talagang purely, ah,
05:36.8
kahit nasabihin natin may mga exam para ka maging permanent na civil servant,
05:41.4
hindi mo maaalis yung politika dun sa, ano, no?
05:44.9
Sa, ah, pamamahala nila.
05:47.7
May mga nagsulat na nyan, ano, no?
05:49.6
Nang tinitrace nila, bakit nga ba ganito ang, ah, bureaucrasya natin?
05:53.5
Ang, ano, kasi noong unang panahon, noong panahon ng mga Kastilap,
05:57.2
parang ang sinasabi nila, pwedeng bilhin yung public office.
06:01.0
Halimbawa, gusto mo maging, ah, ah, maging, ah, ministro
06:05.7
o kaya magkaroon ng opisina sa pamahalaan, pwedeng bilhin yun.
06:09.7
So, parang ang sinasabi nila, isa yun sa mga bagay at parte na ng istorya natin
06:14.9
na nakagawian na.
06:16.4
So, ibig sabihin, parang, ah, hindi masyadong, ah, matatag yung meritocracy.
06:23.5
Ngunit, alam mo ba na marami pa rin, no?
06:28.5
Marami pa rin ang, ah, ang, ah, empleyado ng gobyerno, no?
06:33.2
Lalo na yung mga career executive service officers,
06:36.5
halimbawa sa foreign affairs, yung mga, ah, FSO,
06:40.0
yung mga, mga, ano talaga, mga the best and the brightest.
06:44.5
Kaya lang, kadalasan yung mga ito, eh, syempre yung iba na po-frustrate din
06:48.0
dahil hindi sila nagiging eventually sekretary, di ba?
06:51.4
Kasi, syempre, ang sekretary, yung paring,
06:53.5
yung may trust and confidence dun sa president, ika nga.
06:57.1
Yun, pero marami pa rin namang magagaling, no?
06:59.9
Pero sa atin may term limits, pero yun nga, na nasi-circumvent.
07:03.8
Ang downside lang, no, dun sa, at least sa atin,
07:07.1
na nakikita ko kung matagal na ka ng career,
07:10.0
nawawala na yung, ano mo, eh, yung, ano mo, to innovate.
07:14.2
Kasi alam mong mananalo ka, mananalo ka, madali kang manalo,
07:17.7
tas hindi ka naman, hindi naman minomonitor kung may masama kang, o,
07:22.3
ginagawa, o kaya, wala kang performance na matatawag.
07:26.7
Ang nangyayari, kung ano't ano na lang yung nakagawian yun, ha,
07:30.3
wala nang, hindi na nag-innovate.
07:32.2
Kaya tuloy pag nagkakaroon tayo ng mga politiko na medyo,
07:36.8
maganda yung mga initiatives, bago, at na tira merong idealism,
07:44.6
tuwan-tua tayo, pero dapat normal lang yun.
07:46.6
Siyempre, isipin mo na magsususpecha ka sa mga pronouncements niya,
07:50.5
sa mga panukalang batas na iniha.
07:52.3
Mahahain niya, kasi lagi mong iisipin, ah, kung saan ito makakatulong sa mga businesses niya, no?
07:59.2
Talaga bang para sa interest ito ng publiko, o para sa mga businesses niya?
08:03.3
Hindi mo maaalis yun, eh.
08:04.9
Hindi mo maaalis yun.
08:06.7
Sa Amerika, yan na yan ang inaano kay Trump, diba?
08:10.4
Ah, yan na yan ang inihahain kay Trump lagi.
08:13.3
So, hindi mo maaalis kahit sabihin mo upang magdadivest, or whatever.
08:19.8
Yeah, hindi maaalis.
08:21.7
So, yun ang hindi maganda.
08:23.3
Ngunit, yung ibang mga, ano naman, ang nakikita kong trend,
08:28.2
yung mga hindi tumatakbo ng mga businessmen,
08:31.5
ang gilang gawa nila, meron silang quote-unquote tao.
08:34.5
Ito yung ano nila, go-to person, pag meron silang kailangang ilabi na panukala, no?
08:51.7
Ay may pag-asa, tusong bisayas, ming tanaw, isang pananaw.
08:59.0
Sa bagong Pilipinas, ang bunyog, isisigaw.
09:05.5
Bunyog, bunyog, bunyog.
